Bezinning op instituties in beweging – dat was de inzet van het symposium dat in 2011 georganiseerd werd door het Thijmgenootschap, de Stichting Thomas More en de Adelbert Vereniging. De bijdragen in deze bundel zijn de neerslag van het symposium.
Edith Brugmans onderzoekt een aantal technologische dystopieën uit het literaire genre van de science fiction: Brave New World (Huxley, 1932), We (Zamyatin, 1921), Oryx and Crake (Atwood, 2003) en The Road (McCarthy, 2009).
Opmerkelijk is dat de kritiek op de technologische cultuur in deze romans vanuit een bekommernis om de liefde geleverd wordt. Het grootste offer dat de technologisch gerealiseerde wereld eist, is dat de liefde er tot mislukken gedoemd is. En dat geldt niet alleen voor de partnerliefde, maar vooral voor de kind-ouderliefde.
Edith Brugmans schrijft over het ethische denken van de Engelse schrijfster en filosofe Iris Murdoch, voor wie de platoonse notie van het goede en de liefde voor het goede van cruciale betekenis zijn voor het begrip van menselijke moraliteit. Ethiek betreft bij Murdoch met name de vraag naar de morele vorming van het zelf. Toch steunt de morele ontwikkeling van het individu op een bepaalde manier op de intersubjectiviteit met de ander, waarbinnen dan de erotiek een belangrijke rol speelt.
Kunst en spiritualiteit vormen van oudsher een spannend koppel. Kunst kan het goddelijke verbeelden, maar kan het naar het oordeel van religieuze groepen ook misleiden en het goddelijke al te menselijk maken en te aards voorstellen. De hevige strijd over het beeldverbod, die een lange geschiedenis heeft en nog immer voortduurt, weerspiegelt de onmogelijkheid om voor eens en altijd vast te leggen waar de scheidslijn ligt tussen transgressieve desacrerende kunst enerzijds en transcenderende heiligende kunst anderzijds.
Hedendaagse kunst verwondert door een nieuwe openheid voor het spirituele. Lange tijd hield moderne kunst zich afzijdig van het religieuze en het spirituele, maar vandaag de dag brengt de kunst deze juist tot leven in nieuwe vormen, beelden, klanken, installaties. De verschuiving van traditionele religies naar spiritualiteit en de toenemende invloed van niet-westerse kunstvormen spelen hierbij een rol. Hedendaagse kunstenaars maken niet zozeer sacrale kunst, maar kunst vormt voor velen van hen de beste expressie van het religieuze en spirituele.
Dit artikel van Edith Brugmans gaat over stream of consciousness-literatuur. De gedachte dat de ander ons eigen en vreemd is en dat wij ook onszelf eigen en vreemd zijn, wordt eerst filosofisch ontvouwd. Vervolgens wordt deze gedachte toegespitst op problemen die verbonden zijn met het lichamelijk-geestelijk bestaan. Hoe werkt deze bestaansconditie door in de intieme menselijke relatie, wat betekent het dat mensen elkaars ziel verstaan, terwijl ze aparte lichamen zijn?
Edith Brugmans illustreert de actuele betekenis van de censuurkwestie aan de hand van het beroemde Ezel-proces naar aanleiding van werk van Gerard Reve.