Aan het begin van de 21ste eeuw zijn religie en spiritualiteit als thema’s teruggekeerd op de cultureel-maatschappelijke en politieke agenda. Dat krijgt heel verschillende gestalten. In dit artikel bespreken Jacky Limvers en Gerard Wiegers de manier waarop performance en spiritualiteit een zeer belangrijke rol spelen in het werk van de Amerikaanse videokunstenaar Bill Viola.
Kunst en spiritualiteit vormen van oudsher een spannend koppel. Kunst kan het goddelijke verbeelden, maar kan het naar het oordeel van religieuze groepen ook misleiden en het goddelijke al te menselijk maken en te aards voorstellen. De hevige strijd over het beeldverbod, die een lange geschiedenis heeft en nog immer voortduurt, weerspiegelt de onmogelijkheid om voor eens en altijd vast te leggen waar de scheidslijn ligt tussen transgressieve desacrerende kunst enerzijds en transcenderende heiligende kunst anderzijds.
Hedendaagse kunst verwondert door een nieuwe openheid voor het spirituele. Lange tijd hield moderne kunst zich afzijdig van het religieuze en het spirituele, maar vandaag de dag brengt de kunst deze juist tot leven in nieuwe vormen, beelden, klanken, installaties. De verschuiving van traditionele religies naar spiritualiteit en de toenemende invloed van niet-westerse kunstvormen spelen hierbij een rol. Hedendaagse kunstenaars maken niet zozeer sacrale kunst, maar kunst vormt voor velen van hen de beste expressie van het religieuze en spirituele.