Academische theologie en Kerk staan soms in een spanningsvolle verhouding. Ze zijn nauw met elkaar verbonden, maar hebben eigen taken en verantwoordelijkheden. Beide willen wetenschap, samenleving en geloof dienen, maar doen dat op eigen wijze. Dat botst wel eens en levert wrijving en strijd op. In Nederland zijn de verhoudingen soms zelfs dermate verkild, dat er sprake lijkt te zijn van een scheiding van tafel en bed. De wetenschappelijke en kerkelijke theologie leven langs elkaar heen.

De theologie aan de Nederlandse universiteiten ondergaat razendsnelle veranderingen. Eeuwenoude opleidingen in Utrecht en Leiden, die zo bepalend zijn geweest voor het Nederlands calvinisme, zijn in 2012 bijna geruisloos opgeheven. Aan katholieke zijde resteren van de zes wetenschappelijke instellingen voor theologie die er in 1968 waren,anno 2013 nog maar twee.

Levensbeschouwelijke vorming is een gerespecteerd en gewaardeerd vak in het onderwijs, waaraan zowel de theologie als de filosofie aan universiteit en hbo hun bijdrage leveren. Tegelijk opereert het vak levensbeschouwing in een moeilijk veld dat gekenmerkt wordt door problemen die verband houden met de verzwakking van de levensbeschouwelijke identiteit van scholen en het cultureel-religieus pluralisme dat steeds sterker zijn stempel drukt op het onderwijs.