Rudi te Velde breekt in dit artikel een een lans voor het natuurrechtsdenken. Aan de hand van Thomas van Aquino betoogt hij dat morele beslissingen (ook over de techniek en haar ontwikkeling) gehouden zijn aan de wet van de praktische rede. In haar normstellende functie heeft de rede echter niet alleen met zichzelf te maken; ze dient ook te luisteren naar ‘de aard van het beestje’: de menselijke natuur.
In de slotbijdrage van deze bundel keert Rudi te Velde terug naar de tekst van het Symposium. Hij betoogt dat het Plato te doen is om de mogelijkheid van een filosofische ethiek. Daarvoor is het volgens Plato wezenlijk dat de wereld waarin de mens leeft onder de ‘idee van het goede’ staat, als uiteindelijk principe van de ‘goede orde’ der dingen. Eros is het diepgewortelde verlangen in de mens naar een goede en gelukte manier van leven, waartoe de filosofie, volgens Plato, de weg wijst.
Steeds opnieuw heeft Plato’s Symposium de inspiratie geleverd voor fundamentele reflecties op wat de mens ten diepste beweegt. Dit boek wil een indruk geven van de doorwerking van het eros-thema in de westerse cultuur en van de blijvende zeggingskracht van het Symposium, met name bij filosofen en theologen, want als het gaat om dit thema zijn de grenzen tussen theologie en filosofie opvallend poreus.
Het schoolvak levensbeschouwelijke vorming functioneert in een veranderende omgeving, die nieuwe, indringende vragen aan de plaats en de inhoud van het vak stelt. We kunnen en willen niet terug naar de catechismuslessen van vroeger, maar we vinden dat het vak ook meer moet zijn dan het geven van folkloristische informatie over verschillende religies, schrijven Rudi te Velde en Harm Goris in deze inleiding.
Levensbeschouwelijke vorming is een gerespecteerd en gewaardeerd vak in het onderwijs, waaraan zowel de theologie als de filosofie aan universiteit en hbo hun bijdrage leveren. Tegelijk opereert het vak levensbeschouwing in een moeilijk veld dat gekenmerkt wordt door problemen die verband houden met de verzwakking van de levensbeschouwelijke identiteit van scholen en het cultureel-religieus pluralisme dat steeds sterker zijn stempel drukt op het onderwijs.
Plato over de rivaliteit tussen filosofie en literatuur
Rudi te Velde
Het vertrekpunt van dit artikel van Rudi te Velde is Plato’s voorstel voor censuur: alleen literatuur die bijdraagt tot de vorming van rechtvaardige personen is toelaatbaar in de ideale staat. Dit voorstel veronderstelt dat literatuur de ziel raakt en haar kan verbeteren of bederven. Te Velde legt Plato’s opvatting uit en vraagt zich af of diens visie toepasselijk is op soapseries.