Op zaterdag 8 december 2018 organiseert de eerste Thijmstipendiaat in samenwerking met de Wijsgerige Afdeling van het Thijmgenootschap een symposium over de relatie tussen populisme, christendom en democratie. Hoe verhoudt het christendom zich tot het hedendaagse populisme? Hoe moet de verdediging van de “eigen” identiteit worden begrepen? En wat betekent het populisme voor de liberale democratie?
Filosofen Guy Vanheeswijck (Universiteit van Antwerpen/KU Leuven), Herbert de Vriese (Universiteit van Antwerpen) en Akeel Bilgrami (Columbia University New York) duiden vanuit verschillende invalshoeken de cultuurfilosofische betekenis van het hedendaagse populisme, en gaan met het publiek in gesprek (lezingen en discussie in het Nederlands en het Engels).
Het maximaal aantal deelnemers is bereikt. U kunt zich helaas niet meer aanmelden voor dit symposium.
Datum: Zaterdag 8 december 2018
Tijd: 13:00-17:00
Locatie: Golden Tulip Hotel Central (plenaire zaal), Burg. Loeffplein 98, ’s-Hertogenbosch (op loopafstand van NS-station ’s-Hertogenbosch)
Kosten: Gratis
13:00-13:15 Ontvangst
13:15-13:30 Introductie (Michiel Meijer)
13:30-14:30 Prof. Dr. Guy Vanheeswijck
Populisme en cultuurchristendom. Een paradoxaal verbond?
Een aantal populistische politici en opiniemakers (Orban, Salvini, Bannon) verbinden hun opvattingen over vluchtelingen en moslims met een verdediging van de christelijke erfenis in het Westen. Zeker het laatste decennium is er sprake van een terugkerende interesse in het christendom, zij het dan in de specifieke gedaante van het cultuurchristendom. Deze klimaatverandering die in heel Europa en dus ook in de Lage Landen voelbaar is, kenmerkt zich door een sterke afkoeling van de interesse voor het religieuze aspect van het christendom en een even sterke opwarming van de interesse voor het culturele aspect ervan.
Daarom rijst onvermijdelijk de vraag: hoe verhoudt het christendom zich tot het huidige populisme? En hoe verhoudt de authentieke kern van het christendom zich tot de populistische propaganda in naam van de culturele erfenis van het christendom?
14:30-15:30 Prof. Dr. Herbert de Vriese
Politieke mythologie en identiteitspolitiek
Theorieën over “politieke narrativiteit” en “politieke mythe” worden vandaag ingezet om greep te krijgen op het snel veranderende karakter van de liberale democratie in het Westen. Zij betogen dat het politieke proces niet alleen draait om een georganiseerd conflict tussen rivaliserende ideologieën, maar evenzeer om de vorming en erkenning van collectieve identiteiten. Hierbij krijgen verhalen over een maatschappelijke groep of klasse, of over de samenleving als geheel, een centrale rol.
Mijn bijdrage is een analyse van dit soort identiteitspolitiek aan de hand van enkele concrete verhalen die vandaag het publieke debat domineren. Ik beweer dat een klassieke benadering van deze verhalen, die ze op hun feitelijke waarheid en politieke haalbaarheid toetst en ze vervolgens als “irrationeel” en “populistisch” wegzet, haar doel mist. Ik probeer te verklaren waarom deze verhalen zich immuniseren voor kritiek en vandaag zelfs aan populariteit winnen zodra ze als “mythes” of “fake news” worden doorprikt. Tot slot geef ik aan waarin het eigenlijke gevaar van ‘politieke mythologie’ bestaat en hoe een weerbare democratie zich ertegen kan wapenen.
15:30-16:00 Pauze
16:00-17:00 Prof. Dr. Akeel Bilgrami
Contemporary Populism: Some Radical Reflections (in English)
Bilgrami gaat in zijn lezing in op de betekenis van het hedendaagse populisme voor het democratische proces. Begeven populisten zich nog wel binnen de democratie? Wat zijn de onderliggende oorzaken van dit wijdverbreide fenomeen? Wat is de relatie tussen “links” en “rechts” populisme? Hoe verhouden hedendaagse vormen van populisme zich tot nationalistische bewegingen uit het verleden? En in hoeverre is de liberale reactie op populisme toereikend?