Thijm 90-3

90

Discussies over de morele pro’s en contra’s van het marktmechanisme worden gekenmerkt door volstrekt wederzijds onbegrip. Voor tegenstanders is ‘de markt’ een immorele jungle waar alleen het recht van de sterkste geldt en waar menselijke waarden met voeten worden getreden. Marktdenkers daarentegen begrijpen niets van dergelijke bezwaren: voor hen is de markt niet meer en niet minder dan een neutraal en bovendien efficiënt coördinatiemechanisme van economische activiteiten.

De kloof tussen de standpunten lijkt onoverbrugbaar. In deze publicatie wordt geprobeerd helderheid te scheppen in de discussie. Welke positieve waarden worden door het marktmechanisme bevorderd? En welke waarden kunnen door het opdringen van de markt in het gedrang raken?

Op een aantal concrete terreinen wordt nagegaan waar markt en waarden met elkaar in conflict kunnen komen: de landbouw, de elektriciteitsvoorziening, de gezondheidszorg, de arbeidsbemiddeling, de financiering en het bestuur van bedrijven, de programmabladen van de omroepen en de economische crisis in Indonesië. Daarnaast worden meer algemene beschouwingen gewijd aan de geschiedenis van de vrije marktwerking, aan visies op de markt en aan de mogelijkheid van normatieve stellingnamen bij waardeconflicten over markten. 

Eén conclusie is dat markten geen eigen leven hebben. Ze weerspiegelen de waarden en de omstandigheden van de samenleving. Omdat die waarden en omstandigheden voortdurend veranderen, is er geen einde aan het debat over markt en waarden. Toch moet dat debat gevoerd worden, want de markt raakt het persoonlijke leven van iedere mens. Het ‘goede leven’ voor iedereen is in het geding.

Markt en waarden verschijnt in de reeks Annalen van het Thijmgenootschap als aflevering 90.3.