Jaargang: 96
Vóór de komst van foto en film, radio, televisie en internet, was kennismaking met andere culturen – het begin van ‘het globaliseringsproces’ – gebaseerd op informatie die reizigers verschaften, objecten die zij meebrachten, contacten die zij legden. Handelswegen, evenals de routes waarlangs migraties plaatsvonden en militaire en wetenschappelijke expedities trokken, waren altijd ‘cultuurwegen’. Zij schiepen ‘cultuurwerelden’. De oudste daarvan is de wereld van Eurazië. Daarvan maakt Europa deel uit, ja zelfs: in die wereld, door die contacten is wat wij Europa noemen, gevormd.
Dit essay brengt dat proces in kaart, vanuit een drietal perspectieven. In ‘Wegen van de materie?’ worden de eeuwenoude commerciële en andere relaties belicht die Europa met de andere werelden van Eurazië verbinden. ‘Wegen van de geest ?’ traceert hoe de groeiende kennis omtrent (Eur-)Azië in Europa de ontwikkeling van visies omtrent religie en zingeving beïnvloedde. Tenslotte komen in ‘Cultuurwegen, cultuurwerelden: Europa en/in Eurazië’ lijnen samen, zodat een beeld ontstaat van de fascinerende interacties waardoor, al millennia lang, dit culturele continuüm vorm krijgt.
Peter Rietbergen (1950) is hoogleraar cultuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Bij de Valkhof Pers publiceerde hij: Rome gelezen. De Retoriek van de Eeuwige Stad (2003). Zijn Europe: A Cultural History (1998; 2006), beleefde al een tweede, herziene druk en is vertaald in het Chinees, Koreaans en Pools. Daarnaast schreef hij Japan verwoord: Nihon door Nederlandse Ogen, 1600-1799 (2003), en: Europa’s India. Tussen fascinatie en cultureel imperialisme, ca 1750- ca 2000 (2007).
Cultuurwegen, cultuurwerelden is het jaarlijkse essay van het Thijmgenootschap en verschijnt als aflevering 96.4 in de reeks Annalen van het Thijmgenootschap.
